Η πλήρης διαμόρφωση της Βυζαντινής Μουσικής σε οργανωμένο σύστημα με γραφή και κλίμακες ("ήχους"), πραγματοποιήθηκε από τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό κατά τον 8ο αιώνα. Η ακμή της συνεχίστηκε καθ' όλη τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και δεν σταμάτησε να εξελίσσεται και να διαμορφώνεται ακόμη και μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, επηρεάζοντας καθοριστικά τη μουσική ανάπτυξη κι αισθητική όλης της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Πολύ εύστοχα, ο ακαδημαϊκός και συνθέτης Μανώλης Καλομοίρης είχε σημειώσει: «Πιστεύω πως οι χρόνοι της δουλείας όχι μόνο δεν αλλοίωσαν το ελληνικό λαϊκό αίσθημα, αλλά αντίστροφα ο ελληνικός μουσικός πολιτισμός επέδρασε και στη διαμόρφωση των κατακτητών του» («Νέα Εστία» 15.7.1946).
Αναμφιβόλως, η Βυζαντινή Μουσική επεκτάθηκε και πέρα από το εκκλησιαστικό πλαίσιο επιδρώντας καθοριστικά τόσο στην δημοτική παράδοση, όσο και στο ρεμπέτικο και λαϊκό ελληνικό τραγούδι. Διαπρεπείς Έλληνες και ξένοι συνθέτες έχουν συνειδητά επηρεαστεί από την Βυζαντινή Μουσική σε τραγούδια και ορχηστρικές συνθέσεις.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία οι σπουδές στην Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική διαρκούν κατ' ελάχιστον 5 έτη και κατόπιν απολυτηρίων εξετάσεων απονέμεται Πτυχίο ή Δίπλωμα αναγνωρισμένο από το κράτος.
Κατά τη διάρκεια των σπουδών ο μαθητής, παράλληλα με την πρακτική εξάσκηση πάνω σε ολόκληρο το ρεπερτόριο της Εκκλησιαστικής μουσικής και υμνολογίας, διδάσκεται και τη θεωρία της Βυζαντινής Μουσικής.
Ενδεικτικά, στη διδακτέα ύλη περιλαμβάνονται: Σύντομο και Αργό Αναστασιματάριο, Σύντομο και Αργό Ειρμολόγιο, Ύμνοι του Όρθρου και του Εσπερινού, Ύμνοι της Θείας Λειτουργίας, Ύμνοι του ετήσιου Εορτολογίου και παραδοσιακά δημοτικά τραγούδια πάνω σε δρόμους (ήχους) τής Βυζαντινής Μουσικής
Προκειμένου ο σπουδαστής να ολοκληρώσει τον κύκλο σπουδών έχοντας όσο το δυνατόν πλήρεις γνώσεις πάνω στο αντικείμενο της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής, πρέπει να παρακολουθήσει και τα ακόλουθα υποχρεωτικά μαθήματα:
Θεωρία και Σολφέζ της ευρωπαϊκής μουσικής
Ιστορία της Βυζαντινής Μουσικής
Υμνολογία
Τυπικό των εκκλησιαστικών ακολουθιών
Στοιχεία λειτουργικής
Μετρική
